Nef’î (1572-1635):

Hayatı;

• 1572 yılında Hasankale (Erzurum)’da doğdu.
• Asıl adı Ömer olup, “Nef’î” mahlasını kullanmıştır.
• Genç yaşta şiire ilgi duydu ve kısa sürede tanınan bir şair haline geldi.
• İstanbul’a geldikten sonra saray çevresinde şair olarak görev yaptı.
• Kaside türündeki şiirleriyle ün kazandı.
• 1635 yılında, hicivleri yüzünden idam edildi.

Ailesi;

• Ailesi hakkında detaylı bilgi bulunmamakla birlikte, Erzurum’un ileri gelen ailelerinden birine mensup olduğu düşünülmektedir.
• Ailesinin kültürel birikimi, onun edebiyatla erken yaşta tanışmasını sağlamış olabilir.

Eğitimi;

• İlk eğitimini Erzurum’da aldı.
• Medrese eğitimi gördü ve Arapça, Farsça gibi dilleri öğrendi.
• Edebiyat, tarih ve İslami ilimler alanında derin bilgi sahibi oldu.

Edebi Kişiliği;

• Kaside türünün en önemli temsilcilerinden biridir.
• Şiirlerinde aşk, övgü ve hiciv temalarını işlemiştir.
• Özellikle hicivleriyle tanınır. Keskin ve sert bir üslubu vardır.
• Şiirlerinde lirizm ve coşku ön plandadır.
• Divan edebiyatının en güçlü şairlerinden biri olarak kabul edilir.
• Şiirlerinde söz sanatlarını ustalıkla kullanmıştır.

Hayatını Etkileyen Kişiler;

• IV. Murad: Nef’î, padişahın himayesinde sarayda şair olarak görev yapmıştır. Ancak hicivleri yüzünden padişahın gözünden düşmüştür.
• Dönemin devlet adamları: Nef’î, birçok devlet adamını öven kasideler yazmış, ancak hicivleri yüzünden düşman kazanmıştır.
• Diğer şairler: Dönemin şairleriyle rekabet içinde olmuş ve onlarla atışmalar yapmıştır.

Toplumdaki Yeri;

• Döneminin en önemli şairlerinden biri olarak kabul edilir.
• Saray çevresinde saygın bir yere sahipti, ancak hicivleri yüzünden düşman kazandı.
• Şiirleri, hem sarayda hem de halk arasında büyük ilgi görmüştür.
• Hicivleri yüzünden toplumda tartışmalara neden olmuştur.

 Toplumun Tutumu, Yapısı;

• Nef’î’nin yaşadığı dönem (17. yüzyıl), Osmanlı İmparatorluğu’nun siyasi ve sosyal olarak karışık bir dönemidir.
• Saray ve çevresi, sanatçıları koruyan ve destekleyen bir yapıya sahipti. Ancak Nef’î’nin hicivleri, bu çevrede düşman kazanmasına neden oldu.
• Halk, şiirlerindeki cesur ve keskin üslubu benimsemiş, ancak hicivleri yüzünden tartışmalara neden olmuştur.
• Şairler, dönemde siyasi ve sosyal eleştiriler yapma konusunda cesur davranmıştır.

Dönemde Gerçekleşen Edebi Olaylar;

• Kaside türünün yükselişi: Nef’î, kaside türünün en önemli temsilcilerinden biridir.
• Hiciv edebiyatı: Nef’î’nin hicivleri, dönemin edebiyatında önemli bir yer tutar.
• Şairler arası rekabet: Dönemin şairleri, birbirleriyle rekabet içinde olmuş ve atışmalar yapmıştır.
• Divan edebiyatının zirvesi: 17. yüzyıl, Divan edebiyatının en olgun dönemlerinden biridir.

Eserlerinde İşlediği Temalar;

• Övgü (methiye): Özellikle padişah ve devlet adamları için kasideler yazmıştır.
• Hiciv (yergi): Keskin ve sert hicivleriyle tanınır. Hicivleri yüzünden başı belaya girmiştir.
• Aşk: Hem beşeri hem de ilahi aşk temalarını işlemiştir.
• Tabiat: Şiirlerinde doğa betimlemelerine yer vermiştir.
• Ölüm ve fanilik: Dünyanın geçiciliği ve ölüm teması şiirlerinde yer alır.

Eserleri;

• Divan: Şairin tüm gazel ve kasidelerinin bulunduğu eseridir.
• Süleymaniye Kasidesi: Kanuni Sultan Süleyman‘a yazdığı övgü dolu kaside.
• Hicivler: Dönemin saray çevresindeki yozlaşmayı ve halkın dertlerini eleştiren kasideler.

• Şiirlerinden Örnekler:

1. Gazel (Aşk Teması):

Gül yüzlü sevgiliyi arzulayan gönül,
Her vakit aşkını içer, içi nehir gibi coşar.

• Aşkın coşkusu ve güzelliği anlatılmıştır.
• Duygusal bir yoğunluk ve aşkın arzu edilen hali vurgulanmıştır.

2. Hiciv (Toplum Eleştirisi):

Hakkın rızasını gözetmeyen kişiler,
Yükseldikleri yüksek koltuklarda bir gün düşerler.

• Dönemin saray ve yönetim anlayışını hicveder.
• Toplumsal yozlaşmayı ve ahlaksızlığı eleştirir.

3. Kaside (Övgü):

Ey Sultan Süleyman, yüce padişah,
Halkın senin kudretini över dağlar, denizler!

• Kanuni Sultan Süleyman’a yazılmış bir övgü kasidesi.
• Yüce padişahın kudretini anlatan güçlü bir dil kullanılır.