Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî:

Hayatı ;

30 Eylül 1207’de Horasan’ın Belh şehrinde doğdu.
Asıl adı Muhammed Celâleddîn’dir, “Mevlana” unvanı saygı ifade eder.
Babası, Bahaeddin Veled, dönemin tanınmış bir İslam alimi ve vaizidir.
Ailesi, Moğol istilası nedeniyle Belh’ten ayrılarak Anadolu’ya göç etti.
1228 yılında Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubad’ın davetiyle Konya’ya yerleştiler.
17 Aralık 1273’te Konya’da vefat etti. Bu tarih “Şeb-i Arus” (Düğün Gecesi) olarak anılır.

Ailesi ;

Babası, Bahaeddin Veled, “Sultanü’l-Ulema” olarak bilinir.
Annesi, Belh şehrinin ileri gelen ailelerinden birinin kızıdır.
Eşi, Gevher Hatun ve ölümünden sonra Kerra Hatun ile evlendi.
Çocukları, Sultan Veled, Alaeddin Çelebi ve Muzaffereddin adlı üç oğlu ile Melike Hatun adlı bir kızı vardır.

Eğitimi ;

Babasının manevi ve ilmi rehberliğiyle yetişti.
Medrese eğitimi sırasında Kur’an, hadis, fıkıh ve tefsir gibi İslami ilimler üzerinde yoğunlaştı.
Suriye’de Halep ve Şam medreselerinde önemli alimlerden ders aldı.
Babasının ölümünden sonra babasının müridi Seyyid Burhaneddin tarafından tasavvufi eğitime yönlendirildi.

Edebi Kişiliği ;

Lirik ve didaktik tarzı birleştirerek mistik bir edebiyat anlayışı geliştirmiştir.
Farsça yazdığı eserlerinde, aşkı hem insani hem de ilahi bir boyutta ele almıştır.
Şiirlerinde semboller ve metaforlarla derin anlamlar ifade etmiştir.
Tasavvuf düşüncesini sanatla birleştirerek zamanının ötesinde bir etki yaratmıştır.
Evrensel mesajlar içeren eserleri, günümüzde hâlâ etkisini sürdürmektedir.

Toplumdaki Yeri ;

Sevgi, hoşgörü ve insanlığı birleştirici düşünceleriyle tanınır.
Hem İslam dünyasında hem Batı’da tasavvuf felsefesinin en önemli temsilcilerindendir.
Mevlevilik tarikatının kurucusu olarak kabul edilir.
Fikirleri, din, dil ve ırk ayrımı yapmaksızın tüm insanlığa hitap eder.

Mevlana’nın Şiirlerinin Özellikleri ;

Dil ve Üslup:
Şiirlerinin büyük çoğunluğu Farsça yazılmıştır, ancak sade ve anlaşılır bir üsluba sahiptir.
Farsça, Arapça ve Türkçe unsurlar içeren şiirlerinde tasavvufi terimlere sıkça yer verir.
Coşkulu, lirik ve ahenkli bir anlatım kullanmıştır.
Ana Temalar:
Aşk: İlahi aşk ve insanın Yaradan’a olan özlemi ana konulardır.
Vahdet-i Vücut: Allah’ın varlığı ve birliği anlayışını işler.
Hoşgörü ve Birlik: Tüm insanlığı kucaklayan bir sevgi ve birlik mesajı verir.
İnsanın Manevi Yolculuğu: Şiirleri, insanın kendini tanıma ve Allah’a ulaşma sürecini sembolize eder.
Edebi Türler:
Gazel, mesnevi ve rubai türlerinde eserler vermiştir.
Şiirlerinde semboller ve hikayelerle derin felsefi mesajlar verir.

Şiirleri ve Eserleri ;

Mevlana şiirlerinde ve eserlerinde sadece islam dünyasını değil aynı zamanda, Batı edebiyatına da büyük etkisi olmuştur. Mevlana’nın öne çıkan bazı eserleri ve şiirleri şunlardır;

1-Mesnevi:

25.618 beyitlik bu eser, tasavvuf felsefesinin bir özeti gibidir.
Her hikaye, insanın ruhsal yolculuğuna dair dersler ve semboller içerir.
Mesnevi’nin girişinde yer alan Ney’in Sesi hikayesi, ayrılık ve özlem temasını işler.
“Dinle, bu ney nasıl şikayet ediyor, / Ayrılıklardan nasıl bahsediyor…”

2-Divan-ı Kebir:

Mevlana’nın en coşkulu gazellerini ve rubailerini içerir.
İlahi aşk ve Allah’a olan teslimiyetin doruk noktasıdır.
“Güneş olmak istiyorsan yanmayı öğren, / Yanmadan, ışık olamazsın.”

3-Rubailer:

İlahi aşk, insanın iç yolculuğu ve evrensel birlik konularını kısa, özlü beyitlerle dile getirir.
“Aşk, sabır ve gayret işidir; / Şikayet değil, gayret gerektirir.”

4-Sevgi ve Hoşgörü Şiirleri:

Mevlana’nın şiirlerinde sevgi ve hoşgörü evrensel bir mesaj taşır:
“Gel, ne olursan ol yine gel, / İster kâfir, ister mecusi, ister puta tapan ol yine gel.”